Posmatrajući cijelo visočko područje, može se konstatovati da je nedovoljno arheološki istraženo, ali i na osnovu dosadašnjih historijskih podataka i poznatih arheoloških lokaliteta Visoko se ubraja u mjesta, koja su bila naseljena od najstarijih vremena, zahvaljujući prije svega povoljnom geografskom položaju, te plodnim ravnicama i poljima, koje su vremenom izgradile rijeke Bosna i Fojnica, formirajući tako plodonosno visočko polje. Tako su pojedini dijelovi visočkog područja bili naseljeni još u prethistorijsko doba. Poznata naselja ovog tipa nalaze se na lokalitetima Dvora, Ginja, Zbilja, Čifluka, Arnautovića, Okolišta i Radovlja, od kojih su za sada, detaljnije istraživanja vršena samo na području Arnautovića i Okolišta. Najvažniji prahistorijski lokalitet je Okolište, te se na osnovu dosadašnjih arheoloških nalaza uvrštava u jedno od najvećih neolitskih naselja u ovom dijelu Evrope.

Na ovim prostorima život se odvijao i u metalno doba, o čemu svjedoči i više nalazišta ( Kopači, Zimča, Šošnje ), a u Vratnici je otkrivena jedinstvena zidana grobnica u kojoj je sahranjeno više ljudi, pretpostavlja se ratnika koji su poginuli u nekoj bici, a unutar nje su nađena brojna koplja, bronzani i drugi nakit, keramika, mačevi i noževi. U prethistorijskoj nekropoli otkrivenoj u Gračanici pronađeni su artefakti koji pripadaju uglavnom bronzanom dobu.

U rimsko doba, područja oko Visokog su bila naseljena ilirskim plemenom Desitijati, čiji je ustanak protiv Rimske imperije, kako se pretpostavlja, trajao oko četiri godine, ali je za Rimljane, iako su izborili pobjedu, bio jedan od najtežih i nanio im je velike gubitke. Iako nedovoljno istraženi, na tragove Rimljana na ovom području svjedoče nam lokaliteti, odnosno materijalni ostaci u Arnautovićima, Moštru, Mokronozima, ostaci Gradina u Seoči, na Visočici, Goduši ( Ramadanovci ), a jedan od najvažnijih rimskih puteva koji je spajao Jadransku obalu i Podunavlje prolazio je kroz Visoko.

Najslavnije i najvažnije razdoblje u bogatoj visočkoj historiji je srednjovjekovni period, kada je i bosanska država doživjela svoj politički, teritorijalni i privredni procvat, a naš grad imao status centra srednjovjekovne bosanske države.

Tokom cijelog srednjovjekovnog perioda na visočkom području se odvijao intenzivan politički, ekonomski, privredni i kulturni život. Iz tog perioda Visoko baštini nekoliko arheoloških lokaliteta, historijskih cjelina, te pokretnog kulturno- historijskog naslijeđa, koji se ubrajaju u najznačajnija arheološka nalazišta u bogatoj historiji naše države. Arheološki lokaliteti poput: Starog grada “ Visoki “, Mila ( Arnautovići ), Čajangrada ( Gračanica ), Moštra, Biskupića, pronalazak ploče Kulina bana, te nastanak povelje Kulina bana, koja se smatra najstarijim do sada pronađenim državnim dokumentom, dovoljno govore o značaju i statusu Visokog u tom periodu. Svi ovi lokaliteti i nalazišta, posmatrano pojedinačno, imaju ogroman kulturnohistorijski značaj, mnogi još uvijek nedovoljno arheološki istraženi, te kao takvi predstavljaju magnet za naučna interesovanja i turistička kretanja. Iz ovog perioda Visokom je pripao status kraljevskog grada, jer je na njegovom tlu krunisan kralj Tvrtko I Kotromanić, najslavnija historijska ličnost, a na ovom tlu, na lokalitetu Mili je našao i svoj posljednji smiraj.

Pod tursku upravu Visoko je palo kada i okolno područje, tako da su Osmanilije u Bosnu počele prodirati krajem 14. stoljeća, a u prvoj polovini 15. stoljeća u Bosni je potpuno preovladavao turski utjecaj. Grad Visoki je za vrijeme pada Bosne već izgubio na važnosti koju je imao, a bosanski vladari su napustili svoje prijestonice u Visokom i okolini, usljed sve većeg prodiranja Osmanlija, tako da je Visoki, odnosno Podvisoki prestaje biti centar bosanske trgovine tog vremena. Smatra se da je osnivač Visokog , kakvo je nastajalo od pada pod okupaciju Osmanlija, bosanski sandžakbeg Ajas-beg, za kojeg se pretpostavlja da je sam porijeklom iz visočkog kraja. On se na prostoru Visokog pojavio iza prvog sandžakbega Bosne Isa- bega, i smatra se da je on svojim vakufom postavio prve temelje urbanih sadržaja. On je u Visokom imao svoje vakufe, a jedan od njih je i hamam, oko koga su podizane i prve zgrade nakon turske okupacije. Tu se počela formirati i čaršija u čijem središtu se nalazio sebilj, i dalje se razvijala niz lijevu obalu rijeke Fojnice prema njenom ušću u Bosnu. Za vrijeme turske uprave, u Visokom su izgrađeni vodovod, brojni objekti sakralnog karaktera, razvijalo se zanatstvo i trgovina.

Pod austrougarsku upravu Visoko je palo 17. augusta 1878. godine, nakon šest sati borbe. Kroz Visoko je 1882. godine prošla željeznička pruga Bosanski Brod – Sarajevo, a sanirane su stare i izgrađene nove ceste koje su povezivale Visoko sa drugim mjestima. Među prvim objektima koji su izgrađeni pod austrougarskom okupacijom, bila je zgrada željezničke stanice ( 1882. ), tako da je Visoko prešlo i na desnu obalu rijeke Bosne. Na Jaliji je 1895. godine izgrađena zgrada Kotarskog ureda i suda ( danas zgrada Gradske uprave Visoko ), a 1902. godine zgrada gradske općine, koja je kasnije postala zgrada Zavičajnog muzeja Visoko itd. Općina je 1902. godine izgradila vodovod, a voda je uzeta iz izvorišta Perutac i Kraljevac. Velike posljedice na dalji razvoj Visokog, ostavio je veliki požar koji se desio u novembru 1911. godine, kada je potpuno izgorjela gotovo polovina grada. Ubrzanom obnovom i sanacijom štete, Visoko je dobilo novi izgled, arhitektonski stil gradnje kao spoj orijentalnog i zapadnog utjecaja.

BiH ulazi u sastav Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, prestankom austrougarske vladavine. Visoko je dobilo električnu rasvjetu 25. januara 1928. godine. Preko rijeke Bosne, 1929. godine sagrađen je veliki betonski most, a do zgrade kotarskog ureda i suda, sagrađen je Sokolski dom. Dolazi i do otvaranja nekoliko školskih ustanova. Tokom Drugog svjetskog rata Visoko se nalazi u sastavu Nezavisne države Hrvatske, a oslobođeno je 7. aprila 1945. godine. Nakon Drugog svjetskog rata, stvaranjem SFR Jugoslavije dolazi do ubrzane industrijalizacije i privrednog razvoja grada. Visoko doživljava procvat u privrednom, kulturnom i političkom pogledu. Grad se ubrzano razvija, osnivaju se mnoga preduzeća, raste trgovina, pokreće se industrija, dolazi do urbanističkog razvoja grada, grade se važni objekti, ustanove itd. Taj privredni uspon Visokog prekinuo je posljednji rat u Bosni i Hercegovini, koji je u Visokom počeo 6. aprila 1992. godine. U ratu u Bosni i Hercegovini, koji je trajao od 1992. do 1995, zbog svog geografskog položaja Visoko je imalo važnu ulogu. Bilo je logistički centar, a također i grad iz kojeg su organizovane mnogobrojne akcije i pokušaji deblokade glavnog grada- Sarajeva. U toku ove četiri godine Visoko je pretrpilo velika razaranja. Stradalo je nekoliko stotina civila, a 297 boraca je dalo svoj život kako bi odbranilo naš grad i pomažući da se odbrane i drugi, okolni gradovi. U velikoj mjeri je uništena i privredna infrastruktura. Nakon nemilog rata uslijedila je višegodišnja obnova Visokog u svim sferama kulturnog i društvenog života.

Visoko danas

Grad Visoko smješten je u središnjem dijelu Bosne i Hercegovine, u Sarajevsko- zeničkoj kotlini, te administrativno pripada Zeničko- dobojskom kantonu. Graniči sa općinama Kiseljak, Busovača, Kakanj, Vareš, Breza, Ilijaš i Ilidža. Zauzima površinu od 230,8 km², gdje prema procjenama živi 39. 938 stanovnika. Visoko je smješteno uz cestovni koridor 5C, a magistralnim putem M-17 povezano je sa glavnim gradom- Sarajevom. Danas Visoko predstavlja ugodnu sredinu za življenje i privređivanje, grad čestitih, radišnih i ambicioznih ljudi, otvorenu sredinu za investitore, kao i grad sa ubrzanim turističkim razvojem, gdje će svi gosti biti ljubazno dočekani.